Koncepcja mieszkań społecznych, opracowana przez Diakonijną Spółkę Zatrudnienia, jest reakcją na niemożność i wynika z doświadczeń z pracy z osobami wykluczonymi społecznie, zarówno bezdomnymi, jak i mieszkającymi w substandardowych warunkach. Brak mieszkania lub niedostatecznie jasna i pewna sytuacja mieszkaniowa powodują, że osoby dotknięte trudną sytuacją życiową nie mogą w pełni skorzystać z możliwości podnoszenia kwalifikacji zawodowych i podejmowania działań na rynku pracy, a tym samym nie mają szansy na skuteczny i trwały powrót do społeczeństwa. Program mieszkań społecznych Diakonijnej Spółki Zatrudnienia wynika z autentycznych niezaspokojonych potrzeb w tym obszarze.
Jest to pilotażowy program obejmujący w porozumieniu z lokalnym samorządem budowę mieszkań oraz objęcie grupy najemców tych mieszkań programem wsparcia umożliwiającym pełny proces reintegracji i uczestnictwa w życiu lokalnej społeczności.

Adresatami programu są osoby ze szczególnymi trudnościami społecznymi, takie, które na skutek ubóstwa, wykluczenia społecznego i bezdomności utraciły częściowo zdolność samodzielnego, odpowiedzialnego prowadzanie gospodarstwa domowego i normalnego funkcjonowania w życiu codziennym. Odbiorcami programu są też osoby spełniające kryteria przydziału lokalu komunalnego czy najmu socjalnego – oczekujące na taki lokal z zasobu Gminy Kwilcz.
Celem programu jest:

1. zwiększenie dostępności do zasobów mieszkaniowych poprzez budowę mieszkań we współdziałaniu publiczno-społecznym,
2. wypracowanie modelu funkcjonowania mieszkań społecznych poprzez rozwój struktury wsparcia w zakresie integracji społecznej ludzi pozbawionych dachu nad głową lub mieszkających w substandardowych warunkach ze szczególnymi problemami społecznymi na terenie Gminy Kwilcz.

Mieszkanie społeczne w rozumieniu Diakonijnej Spółki Zatrudnienia to koncepcja prowadzenia samodzielnego i odpowiedzialnego życia i zamieszkania. Mieszkańcy takich lokali wynajmują mieszkanie w oparciu o wszystkie związane z tym prawa i obowiązki.
Działania skierowane do beneficjentów będących najemcami mają pomóc im w odpowiedzialnym życiu i prowadzeniu własnego gospodarstwa oraz pełnym usamodzielnieniu w warunkach społeczności lokalnej.

Modelowe przedsięwzięcie podjęte przez Spółkę objęło następujące etapy:

1. budowę mieszkań we współdziałaniu podmiotu ekonomii społecznej i samorządu lokalnego;
2. wybór najemców, zawarcie umów najmu;
3. wypracowanie modelu wsparcia w utrzymaniu mieszkania przez najemców

Mieszkania są własnością Diakonijnej Spółki Zatrudnienia, która poniosła koszty inwestycji. Spółka jest podmiotem wynajmującym mieszkania. W zamian za wniesienie gruntu oraz częściowe sfinansowanie kosztów infrastruktury zewnętrznej Gmina Kwilcz otrzymała prawo do dwóch mieszkań poprzez wskazanie najemców spośród osób oczekujących na mieszkania z jej zasobów .

Wybór najemców

Ten proces dotyczył osób, które przeszły programy reintegracyjne, mają źródło utrzymania i są w stanie pokryć koszty utrzymania mieszkań. Także w odniesieniu do osób wytypowanych przez samorząd, spełniających kryteria przydziału lokalu z zasobu Gminy.
Mieszkańcy zawarli umowy najmu, ponoszą pełne koszty utrzymania mieszkania i w pełni odpowiadają za jego utrzymanie. W założeniu umowa może obowiązywać na czas nieokreślony, najemcy nie mają więc ograniczonego czasu pobytu, jak to się dzieje w mieszkaniach wspomaganych czy treningowych.
W ujęciu programów Diakonijnej Spółki Zatrudnienia mieszkanie to końcowy etap procesu reintegracji.

Mieszkania społeczne w koncepcji DSZ sytuują się pomiędzy zasobami gminnymi (mieszkania komunalne i socjalne) a zasobami Towarzystw Budownictwa Społecznego. Najemcy muszą ponosić koszty utrzymania mieszkań, płacić regularny czynsz, ale otrzymują lokal w bardzo dobrym standardzie z częściowym wyposażeniem (meble plus sprzęty kuchenne). Nie wnoszą partycypacji, ale płacą symboliczną kaucję, przy wpłacie której uzyskali pomoc ze strony Spółki. Umowa najmu jest zawierana na czas nieokreślony, a uczestnicy dodatkowo otrzymują wsparcie w procesie utrzymania tego mieszkania. Jednak w przeciwieństwie do innych inicjatyw podejmowanych przez organizacje pozarządowe – mieszkań wspomaganych, treningowych czy zapisanych w polskim prawodawstwie mieszkań chronionych – Diakonijna Spółka Zatrudnienia oferując wsparcie w utrzymaniu mieszkania nie wprowadza ograniczenia co do czasu zamieszkania.
Program mieszkań społecznych jest szerzej rozumianą koncepcją samodzielnego i odpowiedzialnego mieszkalnictwa dla osób dotkniętych wykluczeniem społecznym. Monitorowanego mieszkania, bez stygmatyzowania jego mieszkańców.

Aktion Mensch

Rozwój strukturalny w zakresie integracji społecznej ludzi pozbawionych dachu nad głową ze szczególnymi trudnościami społecznymi na terenie Gminy Kwilcz

Program mieszkalnictwa podjęty przez Diakonijną Spółkę Zatrudnienia to nie tylko wybudowanie i oddanie do użytkowania mieszkań, ale i wypracowanie modelu mieszkalnictwa społecznego, czyli takiego, które sytuuje się pomiędzy budownictwem pozostającym w zasobach gminnych (mieszkania socjalne, komunalne) a budownictwem TBS. Program Diakonijnej Spółki Zatrudnienia zakładał z jednej strony budowę mieszkań, z drugiej wypracowanie modelu wspierania mieszkańców mieszkań społecznych.

Program wsparcia i doradztwa oraz wypracowanie modelu funkcjonowania mieszkań społecznych jest możliwe dzięki środkom pozyskanym z funduszu Aktion Mensch przez partnera niemieckiego Diakonische Gesellschaft Wohnen und Beraten MbH z Brunszwiku w ramach projektu „Rozwój strukturalny w zakresie integracji społecznej ludzi pozbawionych dachu nad głową ze szczególnymi trudnościami społecznymi na terenie Gminy Kwilcz”.

Niemiecka organizacja Aktion Mensch e.V. to utworzona z inicjatywy niemieckiej stacji telewizyjnej ZDF organizacja społeczna, która jest finansowana przez wpływy z charytatywnej loterii, w której regularnie uczestniczy 4,6 mln osób. Aktion Mensch wspiera co miesiąc do 1000 projektów dla osób niepełnosprawnych, dzieci i młodzieży. Jest to największa loteria charytatywna w Niemczech.

W ramach wspierania Projektów strukturalnych w Europie Wschodniej Aktion Mensch finansuje projekt przygotowany przez Diakonische Gesellschaft Wohnen und Beraten mbH. Projekt dotyczy tworzenia modelu integracji i wsparcia w zakresie mieszkań społecznych na terenie Gminy Kwilcz.

Adresaci:
Jest tu szeroki przekrój społeczny – osoby, które doświadczyły bezdomności, niepełnosprawne, mające problemy z uzależnieniem, niezaradne życiowo. W tej grupie są też rodziny z dziećmi. Grupa ta została wyłoniona w procesie realizacji programów społecznych podejmowanych przez spółkę we współdziałaniu z Centrum Integracji Społecznej w Kwilczu, Stowarzyszeniem Integracyjnym Wspólnoty Barka, prowadzącym ośrodek dla bezdomnych, PUP Międzychód i OPS Kwilcz. Mieszkanie jest dla tych osób niezbędnym etapem do uzyskania samodzielności i integracji ze środowiskiem lokalnym.

Ważnym wyznacznikiem programu mieszkalnictwa jest to, że tym osobom, które zamieszkały w mieszkaniach wybudowanych przez DSZ, jest świadczona kompleksowa pomoc i doradztwo. Osoby, które nie miały własnego mieszkania lub mieszkały w głęboko substandardowych warunkach, często nie potrafią wziąć odpowiedzialności za nową sytuację. Często muszą się po prostu nauczyć się na nowo, co oznacza samodzielne mieszkanie.

W założeniach Diakonijnej Spółki Zatrudnienia mieszkańcy są objęci kompleksowym wsparciem przez dwa lata. To powinien być czas, w którym osoby potrzebujące wsparcia mają otrzymać wszechstronną pomoc.

Zakres usług wsparcia to regularne doradztwo w kwestiach związanych z zamieszkaniem polegające na indywidualnej pracy z mieszkańcami. Chodzi o to, aby osoby, które były pozbawione dachu nad głową lub zamieszkiwały w trudnych warunkach, często niesamodzielnych, umiały się odnaleźć w nowej sytuacji, nauczyły się dbać o dom, zarządzać budżetem, pamiętać o regulowaniu należności i opłat, a jednocześnie potrafiły zaadaptować się w nowej sytuacji, także związanej z budowaniem więzi lokalnych.

Praca z mieszkańcami jest więc wieloaspektowa i obejmuje wiele różnorodnych działań, m.in.:

• wsparcie w sprawach codziennego funkcjonowania i obowiązkach związanych z utrzymaniem domu;
• pomoc w zapewnieniu podstawy materialnej, w szczególności w zakresie pozyskania i utrzymania pracy, ale także renty czy innych świadczeń;
• pomoc w zarządzaniu własnymi finansami, gospodarowania budżetem;
• monitoring opłaty czynszu i kosztów eksploatacji mieszkania, podjęcie działań zmierzających do redukcji zadłużenia, jeśli takie by się pojawiły;
• wsparcie w rozwiązywaniu problemów zadłużenia z innych tytułów niż najem mieszkań, zadłużeń komorniczych, alimentacyjnych itp.
• pomoc w uzyskaniu wsparcia specjalistycznego, np. lekarza, terapeuty czy prawnika;
• pomoc w odbudowie relacji i kontaktów rodzinnych;
• praca z członkami rodziny;
• w razie potrzeby pomoc w mediacjach między mieszkańcami.

Dwa lata wydają się być wystarczającym czasem na nabycie umiejętności zarządzania własnym mieszkaniem i wtopienia się w lokalne środowisko. Świadczenie takich usług w zakresie doradztwa i wsparcia leży w gestii pracowników Diakonijnej Spółki Zatrudnienia – w tym pracownika socjalnego. Program ma też na celu pomoc w budowaniu dobrych relacji mieszkańców w lokalnym środowisku.